Cách đây một thế kỷ cả thế giới đã phải chứng kiến sự tàn phá khốc của đại dịch cúm Tây Ban Nha năm 1918 và một thế kỷ sau đó thì thế giới đã phải chứng kiến lại cảnh tượng năm ấy qua đại dịch mới mang tên Covid-19. Mặc dù, có thể con số thương vong của Covid-19 không bằng đại dịch cúm Tây Ban Nha nhưng nó cũng có sự ảnh hưởng lớn và nhiều điểm tương đồng với nhau. Vì so với ngày nay thì ngày xưa công nghệ khoa học nghiên cứu chưa phát triển nên là việc có thể sản xuất vắc xin để chữa trị là điều rất khó khăn.
Sự mở màn của đại dịch cúm Tây Ban Nha
Trận đại dịch cúm Tây Ban Nha năm 1918 chính là sự mở màn của hai đại dịch có liên quan đến virus cúm A H1N1 và gây chết người một cách bất thường. Những người khi mắc phải đều sẽ có những triệu chứng như sốt, ớn lạnh và mệt mỏi toàn thân và sau đó vài ngày thì sẽ hồi phục.
Đại dịch cúm này được đặt tên là đại dịch cúm Tây Ban Nha vì năm 1918 vẫn chiến tranh thế giới thứ nhất vẫn đang còn bùng nổ và hầu hết các quốc gia lớn trên thế giới như Pháp, Mỹ, Anh,… đều cấm các nhà báo đăng các nội dung liên quan đến cuộc chiến để giảm sự ảnh hưởng. Tuy nhiên, chỉ có Tây Ban Nha ở vị thế Trung lập lại không hề có động thái ngăn cấm các nhà báo đăng tải những nội dụng về cuộc chiến.
Chính vì lí do đó nên mọi người đều cho rằng chính Tây Ban Nha là nước bị chịu ảnh hưởng nặng nhất từ đại dịch và cái tên đại dịch cúm Tây Ban Nha cũng từ đó xuất hiện. Mặc dù, cho đến nay điều đó vẫn đang gây tranh cãi nhưng việc Vua Alfonso XIII bị nhiễm và số người tử vong tại Tây Ban Nha đã chứng minh cho điều đó.
Nguồn gốc gây nên đại dịch cúm Tây Ban Nha
Ở giai đoạn cuối của chiến tranh thế giới thứ nhất dịch cúm đã bùng phát lên nên vì thế thực chất nguồn gốc chính xác của đại dịch cúm này xuất hiện từ đâu vẫn là một bí ẩn. Nhưng dịch cúm của năm 1918 lần đầu được tìm thấy ở Châu Mỹ, Châu Âu và một số khu vực ở Châu Á trước cho đến lúc nó bắt đầu có dấu hiệu lan dần hết Trái đất này chỉ vỏn vẹn trong vài tháng.
Trong quá trình diễn ra đại dịch cúm thì có một điều rất bất thường xảy ra là thường đa số người có sức khỏe không được tốt đều sẽ dễ bị mắc cúm nhất nhưng ngược lại phần lớn những người có sức đề kháng khỏe mạnh lại đều mắc cúm, cho dù được liệt vào danh sách các đối tượng có khả năng chống chọi với đại dịch này. Đến cả những quân nhân đang thực hiện nhiệm vụ chiến đấu trong Thế chiến thứ nhất cũng đều mắc cúm.
Theo các nghiên cứu sau này, virus được sử dụng nghiên cứu lấy từ thi thể nạn nhân đã được bảo quản cho ra kết quả là virus gây phát sinh cytokine – phản ứng quá mức của hệ miễn dịch cơ thể. Được hiểu là khi hệ miễn dịch của người có sức đề kháng tốt sẽ có phản ứng mạnh gây tàn phá cơ thể và hệ miễn dịch của người có sức khỏe không tốt có phản ứng yếu hơn nên đa số ca tử vong của nhóm người này ít hơn.
Trong chiến tranh thế giới thứ nhất đa số binh lính Mỹ chết do là bị cúm nhiều hơn là do tử nạn trong chiến tranh. Hải quân Mỹ lúc này chiếm tới 40% số người mắc và do việc di chuyển trên tàu và xe lửa là nguyên nhân lây lan dịch bệnh khiến 36% quân đội cũng mắc phải. Số người tử vong do dịch cúm Tây Ban Nha gây ra rơi vào khoảng từ 20-50 triệu người và cũng có số liệu khác lại ước tính lên đến 100 triệu khoảng 1/20 dân số trên thế giới. Nhưng đó chỉ mới là con số ước tính nên là con số chính xác vẫn chưa xác định được.
Các dấu hiệu của cúm Tây Ban Nha
Cúm được biết là một loại virus chỉ xâm nhập và tấn công vào hệ hô hấp. Vì nó có khả năng lây lan cao nên là khi người mắc có những hành động như ho hoặc tiếp xúc với ai đó thì lúc đó các giọt dịch tiết sẽ hòa vào không khí thì những người xung quanh hít phải sẽ có nguy cơ mắc rất cao. Ngoài ra, virus cúm có khả năng biến đổi rất nhanh nên mức độ nghiêm trọng của nó sẽ dựa mỗi lúc đó.
Mùa xuân năm 1918 chính là lúc đại dịch cúm Tây Ban Nha xảy ra. Do mới xảy ra nên việc khi mắc bệnh sẽ chỉ tương đối nhẹ, người mắc sẽ chỉ có một số triệu chứng quen thuộc như sốt, mệt mỏi toàn thân và đôi lúc sẽ có cảm giác hơi ớn lạnh. Vì triệu chứng chỉ tương đối nhẹ nên số ca tử vong trong giai đoạn này còn rất thấp.
Bắt đầu đến mùa thu là đợt cúm thứ hai xuất hiện. Lúc này, virus đã biến đổi khác nên là các triệu chứng cũng bắt đầu phát triển lên, dẫn đến sự lây lan diễn ra quá nhanh làm cho số người mắc bệnh tăng vượt trội chỉ trong vài tiếng hoặc vài ngày sau. Phổi của người mắc bệnh lúc này sẽ chứa đầy dịch khiến họ ngạt thở và màu da cũng chuyển dần sang màu xanh khiến họ đã tử vong.
Do cúm sẽ thường xuất hiện theo mùa, chủ yếu là rơi vào cuối mùa thu sang mùa xuân nên là các độ tuổi như trẻ nhỏ, người trên 65 tuổi, phụ nữ đang mang thai và một số người có bệnh nên liên quan đến đường hô hấp đều có biến chứng để lại như viêm phế quản, viêm phổi, viêm xoang,…
Hoạt động phòng chống đại dịch cúm Tây Ban Nha
Thời điểm này công nghệ khoa học còn quá lạc hậu và yếu kém nên là các nhà nghiên cứu cũng không có thể đưa ra nguyên nhân gây bệnh và cách điều trị ra sao. So với ngày nay thì lúc đó cũng chưa có vắc xin hay thuốc chống và điều trị virus.
Ngoài vấn đề điều trị thì nguồn lượng các y bác sĩ và nhân viên y tế cũng đều thiếu hụt trầm trọng và ngoài ra còn có một số các nhân viên cũng đã bị mắc phải. Kèm theo đó, lượng người mắc bệnh tăng mạnh làm cho khu vực đó cũng quá tải đến cả trường học, tòa nhà, nhà riêng đều được đưa vào làm thành bệnh viện tạm thời.
Lệnh kiểm dịch cùng lúc đó cũng được đưa ra nên người dân hay các nhân viên đi ra ngoài đường đều phải tuân thủ đeo mặt nạ. Đóng cửa các nơi giải trí tụ tập đông người, hạn chế ra ngoài gặp người khác và đưa ra các quy định gắt gao hơn.
Kết quả của đại dịch cúm Tây Ban Nha
Con người vẫn là bị ảnh hưởng nhiều nhất từ đại dịch cúm này, đa số gia đình nào cũng có người mất và lượng góa phụ, trẻ mồ côi càng ngày càng tăng cao. Vì có quá nhiều người chết nên việc làm tang lễ cũng bị trì trệ gây ra tình trạng thi thể chất đống.
Nhiều doanh nghiệp tại Mỹ buộc phải đóng cửa do là thiếu hụt nhân viên làm ảnh hưởng không ít tới nền kinh tế. Các dịch vụ ăn uống, mua sắm, môi trường cũng đều tạm ngưng hết vì nhân viên đều mắc bệnh.
Vì thiếu nhân lực trầm trọng nên ở các nông trại hay các cơ sở y tế cũng phải buộc đóng cửa làm gây cản trở cho sự nỗ lực ghi lại quá trình lây lan của đại dịch cúm năm 1918.
Sự kết thúc của đại dịch cúm Tây Ban Nha
Đại dịch cúm được thông báo chấm dứt khi những người mắc phải đều đã tử vong hay phần còn lại đã miễn dịch với loại cúm này. Khi công nghệ nghiên cứu khoa học phát triển thì đúng vào năm 2008 các nhà khoa học đã nghiên cứu ra là có ba gen đã cho phép virus xâm nhập vào làm suy yếu phế quản và phổi của nạn nhân. Mãi đến sau này cách một thế kỷ thì dịch Covid-19 đã xảy ra nhưng số ca tử vong vẫn ít so với đại dịch cúm năm 1918. Chính vì thế đại dịch cúm Tây Ban Nha vẫn được coi là gây ảnh hưởng nặng nề nhất.
